De waarheid over eiwitten en botontkalking

Door de jaren heen hebben eiwitten door hun vermeende negatieve effecten op de gezondheid van je botten een slechte naam gekregen. Ook een populair Nederlands boek heeft deze theorie hoog in het vaandel staan en adviseert dan ook om de eiwitinname te beperken. Waarheid of bangmakerij?

Wat is calcium?

Calcium is een mineraal en heeft in het lichaam onder andere een rol in botopbouw, bloedstolling, plasmamembraanpotentiaal, spiercontractie, hormoonafgifte, glycogeenmetabolisme en celdeling. Calcium bevindt zich voor 99% in het skelet en daarnaast in de in de extracellulaire vloeistoffen, waarvan onder andere het bloed. Tot slot speelt het ook een belangrijke rol in het transport van andere mineralen, zoals natrium, kalium en magnesium. Ook is het belangrijk om te vermelden dat Vitamine D de opname van calcium en het vastleggen daarvan in botweefsel stimuleert.

Calcium zit voornamelijk in melk, melkproducten, kaas, groente, noten en peulvruchten. Ondanks dat er gesuggereerd werd dat melkproducten tot een hogere kans op botbreuken leidt, blijkt dit niet het geval te zijn. [1]

Integendeel, vele onderzoeken laten juist de voordelen zien van zuivelproducten. [2,3,4,5] Er zijn inderdaad mensen die echt niet tegen zuivelproducten kunnen, maar er zijn ook mensen die niet tegen appels kunnen. Dit betekent ook niet dat we iedereen het algemene advies moeten geven om geen appels te eten. Doe wat werkt voor jou!

Hoe zit het precies?

De bangmakerij van eiwit en botontkalking wordt gebaseerd op het gegeven dat eiwitten een zure omgeving creëren en dat de bijbehorende pH-waarde gecorrigeerd wordt door calcium af te geven om zodoende de zuurgraad te neutraliseren. Dit wordt vervolgens bevestigd doordat er hogere calciumhoeveelheden worden gemeten in de urine. Het klopt inderdaad dat de urinaire netto zuur afscheiding omhoog gaat als gevolg van een hoge eiwitinname. Dit heeft ook tot gevolg dat de urinaire afscheiding van calcium toeneemt.

Waar het echter mis gaat, is dat, bij het meten van calcium via de urine, automatisch wordt veronderstelt dat deze calcium afkomstig is van de botten. Het meten van calcium via de urine is namelijk geen directe indicatie dat deze calcium ook daadwerkelijk van de botten afkomstig is. Er is simpelweg geen bewijs dat een toename van de urinaire netto zuur afscheiding zorgt voor een verlaging van de calciumbalans in het lichaam. [6] Stomweg de zuurgraad meten van urine is dus niet voldoende, omdat het in dit geval niks zegt over wat er in het lichaam gebeurt.

Dat de urinaire netto zuurafscheiding niet zorgt voor de verlaging van de calcium balans in het lichaam heeft te maken met andere factoren. Meer eiwit uit voeding leidt tot een grotere intestinale absorptie van calcium, maar niet tot botresorptie. Doordat je meer eiwitten eet worden er ook grotere hoeveelheden calcium door het lichaam opgenomen. Kortom: het lichaam verliest calcium, maar krijgt ook meer calcium binnen. Na afscheiding is er nog voldoende calcium aanwezig zonder dat de calciumbalans in het lichaam verstoord is. [7-10]

Voedingspatronen met een te laag eiwitgehalte (0.7g/kg) zouden daarentegen juist wel eens negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de botten. Als gevolg van een te lage eiwitinname kan er hypoparathyreoïdie ontstaan die vervolgens leidt tot een verminderde opname van calcium in de darmen. [11-13] Malabsorptie kan tot een te lage hoeveelheid calcium leiden en er voor zorgen dat PTH (een belangrijke hormonale regulator van bot) wordt ingezet om calcium af te scheiden uit de botten om zodoende de serumcalciumspiegels te handhaven en/of weer of peil te brengen.

Conclusie

Het klopt inderdaad dat de urinaire netto zuur afscheiding omhoog gaat als gevolg van een hoge eiwitinname. Dit heeft ook tot gevolg dat de urinaire afscheiding van calcium toeneemt. Dit betekent echter niet automatisch dat dit negatieve gevolgen heeft op de calciumbalans in het lichaam. Door een hogere eiwitinname wordt er ook meer calcium opgenomen, wat uiteindelijk weer tot compensatie leidt van de hoeveelheid calcium die wordt afgescheiden.

Een te lage inname van eiwitten (lager dan 0.7g/kg) kan daarentegen schadelijke gevolgen hebben voor de gezondheid van de botten, omdat een te lage hoeveelheid eiwitten een te lage hoeveelheid calcium tot gevolg kan hebben. Dit leidt er uiteindelijk toe dat PTH, de hormonale regulator van bot, calcium gaat afscheiden uit de botten om de calcium balans in het lichaam te handhaven. Hieruit blijkt dat een hoger gehalte aan eiwitten juist beter zou zijn voor de gezondheid van de botten.

“Een zwaan is een vogel, maar niet alle vogels zijn zwanen”


Bronnen

[1] Benetou V, Orfanos P, Zylis D, Diet and hip fractures among elderly Europeans in the EPIC cohort. Eur J Clin Nutr. 2011 Jan;65(1):132-9. Epub 2010 Oct 13.

[2] Zemel MB, Thompson W, Milstead A, Morris K, Campbell P. Calcium and dairy acceleration of weight and fat loss during energy restriction in obese adults. Obes Res. 2004 Apr;12(4):582-90.

[3] Josse AR, Atkinson SA, Tarnopolsky MA, Phillips SM. Increased consumption of dairy foods and protein during diet- and exercise-induced weight loss promotes fat mass loss and lean mass gain in overweight and obese premenopausal women. J Nutr. 2011 Sep;141(9):1626-34. doi: 10.3945/jn.111.141028. Epub 2011 Jul 20.

[4] Zemel MB, Richards J, Mathis S, Milstead A, Gebhardt L, Silva E. Dairy augmentation of total and central fat loss in obese subjects. Int J Obes (Lond). 2005 Apr;29(4):391-7.

[5] Zemel MB, Richards J, Milstead A, Campbell P. Effects of calcium and dairy on body composition and weight loss in African-American adults. Obes Res. 2005 Jul;13(7):1218-25.

[6] Fenton TR, Tough SC, Lyon AW, Eliasziw M, Hanley DA. Causal assessment of dietary acid load and bone disease: a systematic review and meta-analysis applying Hill’s epidemiologic criteria for causality. Nutr J. 2011;10:41.

[7] Cao JJ, Johnson LK, Hunt JR. A diet high in meat protein and potential renal acid load increases fractional calcium absorption and urinary calcium excretion without affecting markers of bone resorption or formation in postmenopausal women. J Nutr. 2011;141(3):391-7.

[8] Kerstetter JE, O’Brien KO, Insogna KL. Dietary protein, calcium metabolism, and skeletal homeostasis revisited. Am J Clin Nutr. 2003;78(3 Suppl):584S-592S.

[9] Kerstetter JE, O’Brien KO, Caseria DM, Wall DE, Insogna KL. The impact of dietary protein on calcium absorption and kinetic measures of bone turnover. J Clin Endocrinol Metab. 2005;90(1):26-31.

[10] Cao JJ, Nielsen FH. Acid diet (high-meat protein) effects on calcium metabolism and bone health. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2010;13(6):698-702.

[11] Kerstetter JE, Caseria DM, Mitnick ME, Ellison AF, Gay LF, Liskov TA, Carpenter TO, Insogna KL. Increased circulating concentrations of parathyroid hormone in healthy, young women consuming a protein-restricted diet. Am J Clin Nutr. 1997;66:1188-96.

[12] Kerstetter JE, O’Brien KO, Insogna KL. Dietary protein affects intestinal calcium absorption. Am J Clin Nutr. 1998;68:859-65.

[13] Kerstetter JE, Svastisalee TM, Caseria DM, Mitnick ME, Insogna KL. A threshold for low-protein-diet-induced elevations in parathyroid hormone. Am J Clin Nutr. 2000;72:168-73.

Back in shape!

Your Body, Your Plan, Your Result

Doe de gratis test

Vond je dit artikel interessant?

Ja 👍🏼Nee 👎🏼

Als je je mening achterlaat, kunnen we onze blogartikelen verbeteren.